“Historia e Artit Shqiptar, 1858-2000” nga Ermir Hoxha
Vetëm pak ditë më parë doli ndoshta një nga botimet më të rëndësishme shqiptare të vitit të kaluar! Ky libër shumë i nevojshëm për artin shqiptar, i titulluar “Historia e artit shqiptar, 1858-2000”, do të pasurojë padyshim vlerësimin vendas dhe ndërkombëtar për artin dhe kulturën shqiptare. Lexoni më poshtë pyetjet dhe përgjigjet tona të shkurtra me autorin Ermir Hoxha.
Përfundimi i këtij hulumtimi ka rezultuar të jetë përpjekja ime më e gjatë, të cilën e kam filluar afërsisht 10 vjet më parë. Përzgjedhja e periudhës dhe vetë projekti erdhi si rezultat i konfuzionit tim në lidhje me artin bashkëkohor shqiptar, i cili përfaqësonte temën time kryesore të interesit që kur u ktheva nga studimet jashtë vendit. Për të kuptuar sesi arti shqiptar në vitet '90 kishte marrë formën e tij, fillimisht më duhej të kuptoja atë që kishte ndodhur më parë, një hulumtim që më tërhoqi në një vorbull mirëkuptimi që shtrihej deri në shekullin e 19-të. Për fat të mirë, gjatë kësaj kohe, kam hasur në disa kërkime të lidhura me të njëjtën periudhë si "Arkitektura shqiptare e shekullit të 20-të" dhe "Studim mbi fenomenin e realizmit socialist shqiptar".
Audienca kryesore e librit janë padyshim studentët e artit. Thënë këtë, sigurisht që është një tekst klasik i historisë së artit që përmbush pritshmëritë e çdo studiuesi, artdashës ose lexuesi që është i interesuar për artin dhe historinë. Ai është i ndarë në pesë seksione, ku secili e prezanton shkurtimisht lexuesin me historinë e çdo periudhe, kushtet e saj ekonomike, politike dhe kulturore, e ndjekur nga një analizë e mediumeve të artit (pikturë, skulpturë, fotografi dhe arte të aplikuara, të cilat u shfaqën gjatë shek. gjysma e dytë e shekullit të 20-të), të ndara në seksionet e tyre përkatëse.
Sfidat kryesore janë profesionale. Para së gjithash, ndarja e historisë në periudha historike për të lehtësuar kuptimin e fenomenit, e ndjekur nga mbajtja e një qëndrimi objektiv ndaj materialit, i cili bëhet i vështirë kur kupton që shumica e këtyre mediumeve, periudhave historike apo artistëve po u jepet një kontekst për herën e parë. Si të tilla, sfidat janë shumëdimensionale. Më pas, ato ndiqen nga detyrat më teknike si sigurimi i të drejtave të pronësisë intelektuale, mbledhja e imazheve me cilësi të lartë, kërkimi për një dizajn funksional dhe, së fundi, por jo më pak e rëndësishme, buxheti dhe printimi.
Kopertina e librit. Foto nga IntoAlbania.
Studimi hapet me periudhën e parë në vitin 1858, në një kohë kur Shqipëria është ende nën sundimin osman dhe ekziston vetëm arti fetar. Pikërisht në këtë vit fotografia ofron imazhin e parë realist, duke hapur kështu perden e një realiteti të ri për artin shqiptar. Pionier është Pjetër Marubi, i ndjekur nga Kol Idromeno, i cili është një nga baballarët themelues të pikturës realiste shqiptare. Përfundon në vitin 2000, sepse, për mendimin tim, në mbylljen e shekullit të 20-të, arti shqiptar u bë gjithnjë e më i hapur ndaj sistemit global të artit bashkëkohor, i cili zhvendos çdo qasje ndaj tij në një sferë më universale.
“Epika e yjeve të mëngjesit” nga Edison Gjergo. Burimi i fotos: Ermir Hoxha.
Nuk jam i sigurt…shpresoj që jo. Sigurisht, është më i rëndësishmi në këtë moment të karrierës sime, i cili sigurisht do të pasohet nga kërkime të reja për të njëjtën temë, duke mbuluar periudha të reja të historisë. Kjo nuk do të më pengojë të studioj lëndë të tjera që janë pjesë përbërëse e historisë së artit shqiptar, duke përfshirë këtu artistë, mediume apo fenomene të ngjashme. Projekti im i radhës është “Historia e Fotografisë Shqiptare, 1858-2000”, i cili trajton qartë të njëjtën periudhë kohore.
Ermir Hoxha ka lindur në Tiranë në vitin 1979. Është diplomuar në Akademinë e Arteve, (Pikturë, 2003), Universitetin e Bolonjës (Historia e Artit Bashkëkohor, 2007) dhe Universitetin e Tiranës (Gjeografi, 2008). Titullin Doktor i Shkencave Historike e ka marrë në vitin 2015 me disertacionin me titull “Arti në Shqipëri 1945-1990”, me këshilltar disertacioni Prof.Dr.Ferid Hudhrin, Departamenti i Arkeologjisë dhe Trashëgimisë Kulturore, Fakulteti Filologjik i Historisë, UT. Aktualisht punon si Pedagog i Historisë së Artit Shqiptar në Fakultetin e Arteve të Bukura, Universiteti i Arteve, Tiranë. (Biografia e marrë nga botimi mbi Historinë e Artit Shqiptar, 1858-2000)
Kopertina e librit. Foto nga IntoAlbania.
Studimi hapet me periudhën e parë në vitin 1858, në një kohë kur Shqipëria është ende nën sundimin osman dhe ekziston vetëm arti fetar. Pikërisht në këtë vit fotografia ofron imazhin e parë realist, duke hapur kështu perden e një realiteti të ri për artin shqiptar. Pionier është Pjetër Marubi, i ndjekur nga Kol Idromeno, i cili është një nga baballarët themelues të pikturës realiste shqiptare. Përfundon në vitin 2000, sepse, për mendimin tim, në mbylljen e shekullit të 20-të, arti shqiptar u bë gjithnjë e më i hapur ndaj sistemit global të artit bashkëkohor, i cili zhvendos çdo qasje ndaj tij në një sferë më universale.
“Epika e yjeve të mëngjesit” nga Edison Gjergo. Burimi i fotos: Ermir Hoxha.
Nuk jam i sigurt…shpresoj që jo. Sigurisht, është më i rëndësishmi në këtë moment të karrierës sime, i cili sigurisht do të pasohet nga kërkime të reja për të njëjtën temë, duke mbuluar periudha të reja të historisë. Kjo nuk do të më pengojë të studioj lëndë të tjera që janë pjesë përbërëse e historisë së artit shqiptar, duke përfshirë këtu artistë, mediume apo fenomene të ngjashme. Projekti im i radhës është “Historia e Fotografisë Shqiptare, 1858-2000”, i cili trajton qartë të njëjtën periudhë kohore.
Ermir Hoxha ka lindur në Tiranë në vitin 1979. Është diplomuar në Akademinë e Arteve, (Pikturë, 2003), Universitetin e Bolonjës (Historia e Artit Bashkëkohor, 2007) dhe Universitetin e Tiranës (Gjeografi, 2008). Titullin Doktor i Shkencave Historike e ka marrë në vitin 2015 me disertacionin me titull “Arti në Shqipëri 1945-1990”, me këshilltar disertacioni Prof.Dr.Ferid Hudhrin, Departamenti i Arkeologjisë dhe Trashëgimisë Kulturore, Fakulteti Filologjik i Historisë, UT. Aktualisht punon si Pedagog i Historisë së Artit Shqiptar në Fakultetin e Arteve të Bukura, Universiteti i Arteve, Tiranë. (Biografia e marrë nga botimi mbi Historinë e Artit Shqiptar, 1858-2000)