Pyetje dhe përgjigje me Ols Lafe rreth Gjirit të Gramës
Nëse jeni të interesuar për Gjirin e Gramës (ose Grammata) dhe dëshironi të mësoni më shumë rreth arsyeve specifike pse duhet të vizitoni këtë plazh spektakolar dhe monument kulture, lexoni intervistën tonë të shkurtër me ekspertin Dr. Ols Lafe, Drejtor i Qendrës për Zhvillimi i Trashëgimisë Antike dhe Mesjetare Shqiptare, mbi natyrën e veçantë të Gjirit të Gramës dhe turin që ai drejton atje.
Një turne në Gjirin e Gramës është pikërisht kulmi i një vizite në pjesën perëndimore të Gadishullit të Karaburunit, kur moti lejon lundrimin nga Vlora apo Dhërmiu. Një turne gjithëpërfshirës dhe më i shkurtër do të ishte ai i lundrimit nga Dhërmiu, i cili pasi bën disa ndalesa të shkurtra në Gjirin e Shën Andreas dhe Shpellën Blu, më në fund mbërrin në gjirin e qetë dhe piktoresk të Gramës.
Shpella Blu, foto nga IntoAlbania.
Mbërritja në Gjirin e Gramës. Foto nga IntoAlbania.
Pikërisht këtu zbardhen shumë surpriza të këtij vendi. Gjiri e ka marrë emrin e tij nga mbishkrimet shkëmbore të 1500 nga periudha të ndryshme historike, që datojnë që nga shekulli III para erës sonë deri në shekullin e 19-të. Disa emra shumë të shquar janë të pranishëm në këto mbishkrime, duke përfshirë atë të perandorit bizantin John V. Palaiologos.
Disa nga mbishkrimet më të vjetra në Gjirin e Gramës, foto nga IntoAlbania.
(Shënim: Një fenomen tjetër magjepsës këtu janë mbishkrimet e epokës socialiste të bëra nga ushtarët e vendosur atje. Këto lloj mbishkrimesh do t'i gjeni pothuajse në çdo destinacion që ishte nën kontrollin e ushtrisë para viteve '90. Përveç kësaj, ka mbishkrime edhe më të fundit dhe disa vandalizëm shumë fatkeq të disa mbishkrimeve të lashta.)
Një nga turnetë në Gjirin e Gramës i ofruar nga Ols Lafe. Foto nga IntoAlbania.
Ols Lafe, foto nga IntoAlbania.
Mbishkrimet e Gramës janë shumë të vlefshme, sepse në radhë të parë janë krijuar në faqet vertikale të shkëmbit, të gdhendura për t'u bërë gurore në antikitet. Këto mbishkrime të lashta i kushtohen dioskurëve, të njohur si mbrojtësit e marinarëve në lashtësi, ndërsa mbishkrimet e mesjetës përfaqësojnë lutjet drejtuar Zotit. Mendohet se të gjitha mbishkrimet i përkasin detarëve që ose i kishin mbijetuar një mbytjeje anijeje ose ishin strehuar atje, duke pritur që të kalonin stuhitë përpara se të rifillonin lundrimin.
Mbishkrime në Gjirin e Gramës, foto nga IntoAlbania.
Mbishkrimet më të hershme janë ato që datojnë më shumë se 2300 vjet më parë. (Për informacion më të detajuar, klikoni këtu)
Një nga turnetë në Gjirin e Gramës i ofruar nga Ols Lafe. Foto nga IntoAlbania.
Kohët e fundit, Gjiri i Gramës është bërë i preferuari i turistëve, jo vetëm për ata që zgjedhin udhëtimin më të shkurtër të lundrimit deri në destinacion, por edhe për qindra të tjerë, të cilët preferojnë të marrin rrugën e gjatë këtu duke ecur e më pas duke bërë kamping. Kjo e ka kthyer në thelb Gramën në një destinacion gjatë gjithë vitit, ku edhe me mungesë shërbimesh dhe kushtesh (me përjashtim të muajve të verës), mbetet një vend i preferuar si nga turistët vendas ashtu edhe ata ndërkombëtarë.
Gjiri i Gramës, foto nga IntoAlbania.
Vizitorët duhet të jenë shumë të kujdesshëm në ruajtjen e mbishkrimeve. Ata nuk duhet të prekin ose të bëjnë asgjë që mund t'i dëmtojë ata. Mënyra e vetme për të mbrojtur këtë vend jashtëzakonisht të vlefshëm është nëse çdo person që e viziton atë kontribuon në ruajtjen e tij të sigurt dhe pengon përkeqësimin e tij të shpejtë.
Mbishkrimet e Gjirit të Gramës, foto nga IntoAlbania.
E shoh të ardhmen e Gramës si idealin e çdo vendi turistik turistik dhe natyror të vendit tonë: menaxhim gjatë gjithë vitit, monitorim të rregullt (sidomos nga deti), fushata sensibilizuese për vendasit që e vizitojnë rregullisht, nisma edukative për brezin e ri, fushata që inkurajojnë jo vetëm të rinjtë, por edhe individët më të moshuar të vizitojnë sitin, një hyrje në natyrën e paprekur si dhe diskutime mbi mënyrat më të mira dhe më të sakta të promovimit të kësaj faqeje si për audiencën vendase ashtu edhe atë ndërkombëtare. Një aset i këtij kalibri mund të kthehet shpejt në një histori suksesi dhe mund të shërbejë si frymëzim për nisma të ngjashme në të ardhmen në vend.
Gjiri i Gramës, foto nga IntoAlbania.
Dr. Ols Lafe është një arkeolog i cili ka studiuar Histori dhe Arkeologji në Universitetin e Tiranës, Shqipëri. Ai ka përfunduar studimet Master në Universitetin e Cincinnati, Ohio (SHBA) dhe studimet e doktoraturës për Menaxhimin e Trashëgimisë Kulturore në Universitetin e Tiranës. Aktualisht është Drejtor i Qendrës për Zhvillimin e Trashëgimisë Antike dhe Mesjetare Shqiptare në Universitetin Aleksandër Moisiu në Durrës. Më parë ka qenë Drejtor i Kabinetit dhe Këshilltar i Trashëgimisë Kulturore për Presidentin e Republikës, Drejtor i Trashëgimisë Kulturore në Ministrinë e Kulturës dhe Arkeolog në Institutin e Arkeologjisë Tiranë.
Shpella Blu, foto nga IntoAlbania.
Mbërritja në Gjirin e Gramës. Foto nga IntoAlbania.
Pikërisht këtu zbardhen shumë surpriza të këtij vendi. Gjiri e ka marrë emrin e tij nga mbishkrimet shkëmbore të 1500 nga periudha të ndryshme historike, që datojnë që nga shekulli III para erës sonë deri në shekullin e 19-të. Disa emra shumë të shquar janë të pranishëm në këto mbishkrime, duke përfshirë atë të perandorit bizantin John V. Palaiologos.
Disa nga mbishkrimet më të vjetra në Gjirin e Gramës, foto nga IntoAlbania.
(Shënim: Një fenomen tjetër magjepsës këtu janë mbishkrimet e epokës socialiste të bëra nga ushtarët e vendosur atje. Këto lloj mbishkrimesh do t'i gjeni pothuajse në çdo destinacion që ishte nën kontrollin e ushtrisë para viteve '90. Përveç kësaj, ka mbishkrime edhe më të fundit dhe disa vandalizëm shumë fatkeq të disa mbishkrimeve të lashta.)
Një nga turnetë në Gjirin e Gramës i ofruar nga Ols Lafe. Foto nga IntoAlbania.
Ols Lafe, foto nga IntoAlbania.
Mbishkrimet e Gramës janë shumë të vlefshme, sepse në radhë të parë janë krijuar në faqet vertikale të shkëmbit, të gdhendura për t'u bërë gurore në antikitet. Këto mbishkrime të lashta i kushtohen dioskurëve, të njohur si mbrojtësit e marinarëve në lashtësi, ndërsa mbishkrimet e mesjetës përfaqësojnë lutjet drejtuar Zotit. Mendohet se të gjitha mbishkrimet i përkasin detarëve që ose i kishin mbijetuar një mbytjeje anijeje ose ishin strehuar atje, duke pritur që të kalonin stuhitë përpara se të rifillonin lundrimin.
Mbishkrime në Gjirin e Gramës, foto nga IntoAlbania.
Mbishkrimet më të hershme janë ato që datojnë më shumë se 2300 vjet më parë. (Për informacion më të detajuar, klikoni këtu)
Një nga turnetë në Gjirin e Gramës i ofruar nga Ols Lafe. Foto nga IntoAlbania.
Kohët e fundit, Gjiri i Gramës është bërë i preferuari i turistëve, jo vetëm për ata që zgjedhin udhëtimin më të shkurtër të lundrimit deri në destinacion, por edhe për qindra të tjerë, të cilët preferojnë të marrin rrugën e gjatë këtu duke ecur e më pas duke bërë kamping. Kjo e ka kthyer në thelb Gramën në një destinacion gjatë gjithë vitit, ku edhe me mungesë shërbimesh dhe kushtesh (me përjashtim të muajve të verës), mbetet një vend i preferuar si nga turistët vendas ashtu edhe ata ndërkombëtarë.
Gjiri i Gramës, foto nga IntoAlbania.
Vizitorët duhet të jenë shumë të kujdesshëm në ruajtjen e mbishkrimeve. Ata nuk duhet të prekin ose të bëjnë asgjë që mund t'i dëmtojë ata. Mënyra e vetme për të mbrojtur këtë vend jashtëzakonisht të vlefshëm është nëse çdo person që e viziton atë kontribuon në ruajtjen e tij të sigurt dhe pengon përkeqësimin e tij të shpejtë.
Mbishkrimet e Gjirit të Gramës, foto nga IntoAlbania.
E shoh të ardhmen e Gramës si idealin e çdo vendi turistik turistik dhe natyror të vendit tonë: menaxhim gjatë gjithë vitit, monitorim të rregullt (sidomos nga deti), fushata sensibilizuese për vendasit që e vizitojnë rregullisht, nisma edukative për brezin e ri, fushata që inkurajojnë jo vetëm të rinjtë, por edhe individët më të moshuar të vizitojnë sitin, një hyrje në natyrën e paprekur si dhe diskutime mbi mënyrat më të mira dhe më të sakta të promovimit të kësaj faqeje si për audiencën vendase ashtu edhe atë ndërkombëtare. Një aset i këtij kalibri mund të kthehet shpejt në një histori suksesi dhe mund të shërbejë si frymëzim për nisma të ngjashme në të ardhmen në vend.
Gjiri i Gramës, foto nga IntoAlbania.
Dr. Ols Lafe është një arkeolog i cili ka studiuar Histori dhe Arkeologji në Universitetin e Tiranës, Shqipëri. Ai ka përfunduar studimet Master në Universitetin e Cincinnati, Ohio (SHBA) dhe studimet e doktoraturës për Menaxhimin e Trashëgimisë Kulturore në Universitetin e Tiranës. Aktualisht është Drejtor i Qendrës për Zhvillimin e Trashëgimisë Antike dhe Mesjetare Shqiptare në Universitetin Aleksandër Moisiu në Durrës. Më parë ka qenë Drejtor i Kabinetit dhe Këshilltar i Trashëgimisë Kulturore për Presidentin e Republikës, Drejtor i Trashëgimisë Kulturore në Ministrinë e Kulturës dhe Arkeolog në Institutin e Arkeologjisë Tiranë.