Featured ·
Turizmi i Qëndrueshëm Shqiptar përmes Lenteve të National Geographic
Nga Veriu në Jug, Ekipi i Open Explorer përjeton ushqimin, natyrën dhe mikpritjen e fermave, kantinave dhe bujtinave tradicionale shqiptare, në kërkimin e tyre për njerëz dhe vende frymëzuese.
A është turizmi shqiptar i përgatitur për qëndrueshmëri? A ka një të ardhme të parashikueshme për një lloj turizmi që synon të mbrojë mjedisin, të shpërndajë fitimet drejtpërdrejt tek publiku, si dhe të ketë një ndikim pozitiv në shoqëri dhe planet në tërësi? Një ekip ndërkombëtar i prodhimit të mediave prej tre personash mori përsipër t'u përgjigjej pyetjeve aktuale nëpërmjet një udhëtimi shumëditor në Shqipëri, i cili u transmetua në kohë reale në platformën online National Geographic, Open Explorer.
Nga e majta në të djathtë: Cristina Angeles, Juan Carlos Rodarte dhe Erika Gilsdorf. Foto nga IntoAlbania.
National Geographic Open Explorer është një platformë e mundësuar nga National Geographic, e cila lidh drejtpërdrejt eksploruesit në mbarë botën me një komunitet global dhe u mundëson atyre të ndajnë përvojat e tyre me audiencën e National Geographic. Ekipi që ndan historinë e tyre mbi turizmin e qëndrueshëm në Shqipëri përbëhet nga Cristina Angeles, Juan Carlos Rodarte dhe Erika Gilsdorf, të gjithë me përvojë në prodhimin mediatik. Ata shfrytëzuan mundësinë për të nisur edhe projektin e tyre paralel, të quajtur Stepitup.world, i cili ndan histori të jashtëzakonshme të njerëzve që bëjnë ndryshime në mbarë botën.
Ndalesa e tyre e parë ishte Nivica në Tepelenë, në bujtinë e Dallëndyshe dhe Petrit Merjos. Pas largimit të tyre nga fshati në fillim të viteve '90, çifti u kthye për të transformuar shtëpinë e tyre të vjetër në një Bed & Breakfast. Në fakt, i gjithë fshati është thellësisht i përfshirë në lëvizjen e turizmit të qëndrueshëm në Shqipëri. Relativisht avangardë në qëllimin e tyre, fokusi i projektit të tyre është drejtimi i vëmendjes së turistëve drejt respektimit të natyrës dhe jetës së fshatit.
Fshati Nivicë, foto nga Step It Up i gjeni në Instagram në @stepitupworld.
Një nga anëtarët e ekipit, Cristina Angeles, tregon mënyrat se si Nivica e bën atë të kujtojë gjyshen e saj, e cila jetonte dhe punonte, në Meksikë, në kushte shumë të ngjashme me ato që gjenden në këtë fshat. E mahnitur nga peizazhi njëkohësisht i bukur dhe i thyer i fshatit, Angeles pranon se do të donte të kthehej këtu një ditë, vite pas tani, për të parë sesi ky fshat ka arritur të ruajë origjinalitetin e tij ndërsa e ka ndarë atë me botën.
Qendra e Nivicës, foto nga Step It Up i gjeni në Instagram në @stepitupworld.
Pas ndalesës në jug të vendit, ekipi u drejtua drejt Shqipërisë së mesme, ku patën rastin të vizitojnë rafinerinë e vajit të ullirit Subashi. E drejtuar nga Silvana Subashi, kjo është një nga historitë më të njohura të suksesshme të sipërmarrjes shqiptare. Përveç suksesit vendas, vaji i ullirit 100% ekstra i virgjër Subashi eksportohet edhe ndërkombëtarisht. Ullinjtë 2000-vjeçarë të kësaj zone të veçantë janë disa nga më të lashtët në Evropë duke i dhënë vajit të ullirit shijen e tij të veçantë dhe të gjithë vendin një përbërës të përjetshëm dhe shpirtëror, që nuk gjendet lehtësisht diku tjetër.
Ullinjtë tek Subashi, foto nga IntoAlbania.
Ullinjtë tek Subashi, foto nga IntoAlbania.
Agroturizmi përfshin çdo aktivitet që ndërthur udhëtimet turistike dhe shërbimet përkatëse të fermave lokale ose përvojat e fshatit. Një nga rastet më të suksesshme në Shqipëri është padiskutim “Mrizi i Zanave” një restorant, vresht dhe resort me famë ndërkombëtare nga ferma në tryezë, i cili shërben kuzhinën e shijshme dhe autentike shqiptare të kryekuzhinierit të saj, Altin Prenga. . Që kur ka hapur dyert, ky vend duket se ka mobilizuar të gjithë fshatin Fishtë në Zadrimë pasi fermerët furnizojnë vazhdimisht restorantin me produkte të freskëta.
Hyrja e agroturizmit “Mrizi i Zanave”, foto nga IntoAlbania.
Shefi i kuzhinës “Mrizi i Zanave” Altin Prenga, me Producenten e Open Explorer Erika Gilsdorf. Foto nga IntoAlbania.
Gourmet tek “Mrizi i Zanave”, foto nga IntoAlbania.
E lëmë Lezhën pas dhe nisemi drejt Pukës, ku në fshatin Qerret gjejmë “Devin”, një biznes tipik familjar i kthyer në fermë agroturistike, i cili mirëpret rregullisht turistët. Aktivitetet këtu përfshijnë çdo gjë, nga turnetë në ferma dhe kalërimi deri te korrja e frutave dhe perimeve. Më e rëndësishmja, këtu ju keni mundësinë të bëheni realisht pjesë e familjes së Marie Shkjaut, bashkëshortit dhe pesë vajzave të tyre, të cilët kontribuojnë në biznesin e familjes.
Agroturizmi “Devin”, foto nga IntoAlbania.
Fqinja, një e afërme e pronarëve të Agritourism "Devin", duke përshëndetur ekipin dhe duke na lënë të mbledhim mollë nga pema e saj. Foto nga IntoAlbania.
Vjelja e mollës në fermën “Devin”, foto nga IntoAlbania.
Një tjetër ndalesë e turneut tonë është ferma e Anetes dhe Dioniz Markut, në fshatin Ganjollë të Gurit të Zi (“Shkëmbi i Zi”) në Shkodër. Pas emigrimit në Siçili, çifti u njoh me sipërmarrje të suksesshme agroturistike atje. Më pas, familja u zhvendos në Shqipëri, ku ata aplikuan përvojën e tyre në biznesin e tyre, një biznes që e ka kthyer vërtetë mikpritjen në një formë arti.
Ferma “Marku”, foto nga IntoAlbania.
Puna e tezgjahut me Anete Markun, foto nga IntoAlbania.
Koha e drekës në fermën “Marku”, foto nga IntoAlbania.
Një mikpritje e tillë e ngrohtë marrim edhe te “Rruga e Mullirit”, që ndodhet rrëzë “Pyllit të Gështenjave” në Reç, Malësi e Madhe. Mirash Markaj, kryefamiljari, na ndihmon të mbledhim gështenjat, pasi ato janë në sezon, ndërsa gruaja e tij, Zina, fillon të gatuajë bukë misri, të bërë me misër të freskët ferme. Këtu, si në të gjitha fermat e tjera, ju harroni se ekziston një gjë si pazari ushqimor, sepse i gjithë ushqimi i nevojshëm është jashtë dritares suaj.
Bujtina “Rruga e Mullirit”, foto nga IntoAlbania.
Patate të freskëta nga kopshti, foto nga IntoAlbania.
Koha e drekës në “Rrugën e Mullirit”, foto nga IntoAlbania.
Gështenja të pjekura, foto nga IntoAlbania.
Shkojmë në “Kantina Kopliku” (“Veraria Koplik”), ndalesa e parafundit e këtij turi, e vendosur vetëm 15 minuta me makinë nga fshati Reç, në Koplik. Një çift i buzëqeshur Shaqir dhe Afërdita Hysa na mirëpresin ngrohtësisht. Pak para perëndimit të diellit, ata na çojnë në katin e dytë të kantinës ku shijojmë një gotë të këndshme Kallmet (një varietet i preferuar kombëtar) duke parë vreshtat e bukura të kantinës dhe liqenin e Shkodrës. Më pas, ne gjithashtu mund të futemi fshehurazi në një vjelje të vogël rrushi.
Vjelja e rrushit në vresht, foto nga IntoAlbania.
Shaqir Hysa duke folur se si fëmijët e tij do ta trashëgojnë kantinë në të ardhmen. Foto nga IntoAlbania.
Veraria Koplik, foto nga IntoAlbania.
Ndalesa e fundit është te Agroturizmi Shega (“Shega”) në Muriqan. Ferma e Ahmetit i bën jehonë një lloj kopshti të Edenit, një vend idilik ku njeriu qetësohet vetëm me atë që natyra ka për të ofruar. Familja Sylejmani na shërben ndoshta me lëngun më të mirë të shegës së freskët që kemi provuar ndonjëherë, duke i bërë drejtësi emrit të vendit. Nuk na merr shumë kohë që të gjuajmë shegët më të mira në fermë, t'i mbledhim dhe mbledhim ato së bashku me fruta dhe perime të tjera.
Vila agroturistike “Shega”, foto nga IntoAlbania.
Ahmet Sylejmani duke treguar serat në fermën e tij. Foto nga IntoAlbania.
Shegë e freskët, foto nga IntoAlbania.
Të gjitha bujtinat kanë adoptuar vërtet një model “të mësosh duke bërë”, i cili angazhon vërtet turistët me jetën e fshatit dhe proceset e ndryshme të saj. Një tipar i përbashkët midis të gjitha fermave dhe bujtinave të vizituara ishte bujaria e familjeve, të cilat pa mundim e kthejnë një vizitë të thjeshtë në fshat në një mundësi reale për të ardhur në kontakt intim me vendasit, traditat, zakonet dhe rutinën e tyre të përditshme. Dhe, në fund të fundit, çfarë mund të kërkojë më shumë çdo turist përveç natyrës së bukur të thyer, ushqimit të shijshëm të freskët dhe fytyrave të ngrohta miqësore?
Duke shijuar shijen e kësaj përvoje të ëmbël, ekipi i Open Explorer do të vazhdojë të vizitojë Malin e Zi. Erika Gildsorf, Producentja e ekipit, rrëfen se i gjithë udhëtimi ka qenë një zbulim, një zbulim të cilin ajo është jashtëzakonisht krenare ta ndajë me audiencën. Ajo që e emocionoi më shumë ishte “përkushtimi i shqiptarëve në mbrojtjen e mjedisit dhe autenticitetit të tyre”, një mendim që ndajnë edhe Cristina dhe Juan Carlos, të cilët tani e konsiderojnë Shqipërinë një shtëpi të dytë.
Cristina Angeles, pjesë e ekipit të National Geographic Open Explorer. Foto nga IntoAlbania.
Juan Carlos Rodarte duke filmuar me dron në liqenin e Shkodrës. Foto nga IntoAlbania.
Nga një vend për të cilin ata nuk dinin thuajse asgjë, Shqipëria doli të ishte diçka shumë më e madhe se stereotipet që kishin hasur më parë. Natyra e paprekur, histori reale fermash dhe bujtinash të kthyera në biznese të suksesshme të qëndrueshme, ngrohtësi dhe mikpritje autentike. Të gjitha këto ishin burime frymëzimi dhe përvojash të mbushura me emocione të cilat ekipi i raportoi drejtpërdrejt për National Geographic Open Explorer. Qëndroni të sintonizuar pasi këto histori autentike do të ndahen dhe diskutohen përmes kanaleve të ndryshme të mediave sociale në javët në vijim!
Nga e majta në të djathtë: Cristina Angeles, Juan Carlos Rodarte dhe Erika Gilsdorf. Foto nga IntoAlbania.
National Geographic Open Explorer është një platformë e mundësuar nga National Geographic, e cila lidh drejtpërdrejt eksploruesit në mbarë botën me një komunitet global dhe u mundëson atyre të ndajnë përvojat e tyre me audiencën e National Geographic. Ekipi që ndan historinë e tyre mbi turizmin e qëndrueshëm në Shqipëri përbëhet nga Cristina Angeles, Juan Carlos Rodarte dhe Erika Gilsdorf, të gjithë me përvojë në prodhimin mediatik. Ata shfrytëzuan mundësinë për të nisur edhe projektin e tyre paralel, të quajtur Stepitup.world, i cili ndan histori të jashtëzakonshme të njerëzve që bëjnë ndryshime në mbarë botën.
Ndalesa e tyre e parë ishte Nivica në Tepelenë, në bujtinë e Dallëndyshe dhe Petrit Merjos. Pas largimit të tyre nga fshati në fillim të viteve '90, çifti u kthye për të transformuar shtëpinë e tyre të vjetër në një Bed & Breakfast. Në fakt, i gjithë fshati është thellësisht i përfshirë në lëvizjen e turizmit të qëndrueshëm në Shqipëri. Relativisht avangardë në qëllimin e tyre, fokusi i projektit të tyre është drejtimi i vëmendjes së turistëve drejt respektimit të natyrës dhe jetës së fshatit.
Fshati Nivicë, foto nga Step It Up i gjeni në Instagram në @stepitupworld.
Një nga anëtarët e ekipit, Cristina Angeles, tregon mënyrat se si Nivica e bën atë të kujtojë gjyshen e saj, e cila jetonte dhe punonte, në Meksikë, në kushte shumë të ngjashme me ato që gjenden në këtë fshat. E mahnitur nga peizazhi njëkohësisht i bukur dhe i thyer i fshatit, Angeles pranon se do të donte të kthehej këtu një ditë, vite pas tani, për të parë sesi ky fshat ka arritur të ruajë origjinalitetin e tij ndërsa e ka ndarë atë me botën.
Qendra e Nivicës, foto nga Step It Up i gjeni në Instagram në @stepitupworld.
Pas ndalesës në jug të vendit, ekipi u drejtua drejt Shqipërisë së mesme, ku patën rastin të vizitojnë rafinerinë e vajit të ullirit Subashi. E drejtuar nga Silvana Subashi, kjo është një nga historitë më të njohura të suksesshme të sipërmarrjes shqiptare. Përveç suksesit vendas, vaji i ullirit 100% ekstra i virgjër Subashi eksportohet edhe ndërkombëtarisht. Ullinjtë 2000-vjeçarë të kësaj zone të veçantë janë disa nga më të lashtët në Evropë duke i dhënë vajit të ullirit shijen e tij të veçantë dhe të gjithë vendin një përbërës të përjetshëm dhe shpirtëror, që nuk gjendet lehtësisht diku tjetër.
Ullinjtë tek Subashi, foto nga IntoAlbania.
Ullinjtë tek Subashi, foto nga IntoAlbania.
Agroturizmi përfshin çdo aktivitet që ndërthur udhëtimet turistike dhe shërbimet përkatëse të fermave lokale ose përvojat e fshatit. Një nga rastet më të suksesshme në Shqipëri është padiskutim “Mrizi i Zanave” një restorant, vresht dhe resort me famë ndërkombëtare nga ferma në tryezë, i cili shërben kuzhinën e shijshme dhe autentike shqiptare të kryekuzhinierit të saj, Altin Prenga. . Që kur ka hapur dyert, ky vend duket se ka mobilizuar të gjithë fshatin Fishtë në Zadrimë pasi fermerët furnizojnë vazhdimisht restorantin me produkte të freskëta.
Hyrja e agroturizmit “Mrizi i Zanave”, foto nga IntoAlbania.
Shefi i kuzhinës “Mrizi i Zanave” Altin Prenga, me Producenten e Open Explorer Erika Gilsdorf. Foto nga IntoAlbania.
Gourmet tek “Mrizi i Zanave”, foto nga IntoAlbania.
E lëmë Lezhën pas dhe nisemi drejt Pukës, ku në fshatin Qerret gjejmë “Devin”, një biznes tipik familjar i kthyer në fermë agroturistike, i cili mirëpret rregullisht turistët. Aktivitetet këtu përfshijnë çdo gjë, nga turnetë në ferma dhe kalërimi deri te korrja e frutave dhe perimeve. Më e rëndësishmja, këtu ju keni mundësinë të bëheni realisht pjesë e familjes së Marie Shkjaut, bashkëshortit dhe pesë vajzave të tyre, të cilët kontribuojnë në biznesin e familjes.
Agroturizmi “Devin”, foto nga IntoAlbania.
Fqinja, një e afërme e pronarëve të Agritourism "Devin", duke përshëndetur ekipin dhe duke na lënë të mbledhim mollë nga pema e saj. Foto nga IntoAlbania.
Vjelja e mollës në fermën “Devin”, foto nga IntoAlbania.
Një tjetër ndalesë e turneut tonë është ferma e Anetes dhe Dioniz Markut, në fshatin Ganjollë të Gurit të Zi (“Shkëmbi i Zi”) në Shkodër. Pas emigrimit në Siçili, çifti u njoh me sipërmarrje të suksesshme agroturistike atje. Më pas, familja u zhvendos në Shqipëri, ku ata aplikuan përvojën e tyre në biznesin e tyre, një biznes që e ka kthyer vërtetë mikpritjen në një formë arti.
Ferma “Marku”, foto nga IntoAlbania.
Puna e tezgjahut me Anete Markun, foto nga IntoAlbania.
Koha e drekës në fermën “Marku”, foto nga IntoAlbania.
Një mikpritje e tillë e ngrohtë marrim edhe te “Rruga e Mullirit”, që ndodhet rrëzë “Pyllit të Gështenjave” në Reç, Malësi e Madhe. Mirash Markaj, kryefamiljari, na ndihmon të mbledhim gështenjat, pasi ato janë në sezon, ndërsa gruaja e tij, Zina, fillon të gatuajë bukë misri, të bërë me misër të freskët ferme. Këtu, si në të gjitha fermat e tjera, ju harroni se ekziston një gjë si pazari ushqimor, sepse i gjithë ushqimi i nevojshëm është jashtë dritares suaj.
Bujtina “Rruga e Mullirit”, foto nga IntoAlbania.
Patate të freskëta nga kopshti, foto nga IntoAlbania.
Koha e drekës në “Rrugën e Mullirit”, foto nga IntoAlbania.
Gështenja të pjekura, foto nga IntoAlbania.
Shkojmë në “Kantina Kopliku” (“Veraria Koplik”), ndalesa e parafundit e këtij turi, e vendosur vetëm 15 minuta me makinë nga fshati Reç, në Koplik. Një çift i buzëqeshur Shaqir dhe Afërdita Hysa na mirëpresin ngrohtësisht. Pak para perëndimit të diellit, ata na çojnë në katin e dytë të kantinës ku shijojmë një gotë të këndshme Kallmet (një varietet i preferuar kombëtar) duke parë vreshtat e bukura të kantinës dhe liqenin e Shkodrës. Më pas, ne gjithashtu mund të futemi fshehurazi në një vjelje të vogël rrushi.
Vjelja e rrushit në vresht, foto nga IntoAlbania.
Shaqir Hysa duke folur se si fëmijët e tij do ta trashëgojnë kantinë në të ardhmen. Foto nga IntoAlbania.
Veraria Koplik, foto nga IntoAlbania.
Ndalesa e fundit është te Agroturizmi Shega (“Shega”) në Muriqan. Ferma e Ahmetit i bën jehonë një lloj kopshti të Edenit, një vend idilik ku njeriu qetësohet vetëm me atë që natyra ka për të ofruar. Familja Sylejmani na shërben ndoshta me lëngun më të mirë të shegës së freskët që kemi provuar ndonjëherë, duke i bërë drejtësi emrit të vendit. Nuk na merr shumë kohë që të gjuajmë shegët më të mira në fermë, t'i mbledhim dhe mbledhim ato së bashku me fruta dhe perime të tjera.
Vila agroturistike “Shega”, foto nga IntoAlbania.
Ahmet Sylejmani duke treguar serat në fermën e tij. Foto nga IntoAlbania.
Shegë e freskët, foto nga IntoAlbania.
Të gjitha bujtinat kanë adoptuar vërtet një model “të mësosh duke bërë”, i cili angazhon vërtet turistët me jetën e fshatit dhe proceset e ndryshme të saj. Një tipar i përbashkët midis të gjitha fermave dhe bujtinave të vizituara ishte bujaria e familjeve, të cilat pa mundim e kthejnë një vizitë të thjeshtë në fshat në një mundësi reale për të ardhur në kontakt intim me vendasit, traditat, zakonet dhe rutinën e tyre të përditshme. Dhe, në fund të fundit, çfarë mund të kërkojë më shumë çdo turist përveç natyrës së bukur të thyer, ushqimit të shijshëm të freskët dhe fytyrave të ngrohta miqësore?
Duke shijuar shijen e kësaj përvoje të ëmbël, ekipi i Open Explorer do të vazhdojë të vizitojë Malin e Zi. Erika Gildsorf, Producentja e ekipit, rrëfen se i gjithë udhëtimi ka qenë një zbulim, një zbulim të cilin ajo është jashtëzakonisht krenare ta ndajë me audiencën. Ajo që e emocionoi më shumë ishte “përkushtimi i shqiptarëve në mbrojtjen e mjedisit dhe autenticitetit të tyre”, një mendim që ndajnë edhe Cristina dhe Juan Carlos, të cilët tani e konsiderojnë Shqipërinë një shtëpi të dytë.
Cristina Angeles, pjesë e ekipit të National Geographic Open Explorer. Foto nga IntoAlbania.
Juan Carlos Rodarte duke filmuar me dron në liqenin e Shkodrës. Foto nga IntoAlbania.
Nga një vend për të cilin ata nuk dinin thuajse asgjë, Shqipëria doli të ishte diçka shumë më e madhe se stereotipet që kishin hasur më parë. Natyra e paprekur, histori reale fermash dhe bujtinash të kthyera në biznese të suksesshme të qëndrueshme, ngrohtësi dhe mikpritje autentike. Të gjitha këto ishin burime frymëzimi dhe përvojash të mbushura me emocione të cilat ekipi i raportoi drejtpërdrejt për National Geographic Open Explorer. Qëndroni të sintonizuar pasi këto histori autentike do të ndahen dhe diskutohen përmes kanaleve të ndryshme të mediave sociale në javët në vijim!